Con bọ xít hôi có thể xuất hiện với màu nâu hoặc màu xanh lá, và khi bị nghiền nát, chúng phát ra mùi bọ xít. Bọ xít viền đỏ có thể nhận biết qua việc chúng có màu đen và có các đốm màu đỏ trên lưng. Cả bọ xít viền đỏ và bọ xít hôi đều có vòi được sử dụng để hút nhựa cây, nhưng chúng không cắn người. Cùng bocachcung.com tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây.
Phân bố và ký chủ
- Con bọ xít hôi phổ biến tại các nước trồng lúa trên toàn cầu, trong đó có Việt Nam.
- Ký chủ: Bọ xít hôi có nhiều ký chủ phụ, thường được tìm thấy trên cỏ lồng vực, lúa hoang, và bắp, nhưng quan trọng nhất là trên cây lúa.
Đặc điểm hình thái sinh học
- Thành trùng có màu xanh với phần trên lưng pha nâu và màu vàng nâu ở phần dưới bụng, có chiều dài từ 14-18 mm, có thân hình thon dài, chân và râu đầu rất dài, râu đầu có 4 đốt.
- Đầu dài, với 2 phiến cạnh nhô ra trước giống như dạng ngón tay. Bọ xít đực và cái có thể phân biệt dễ dàng thông qua việc con cái có đốt bụng thứ 8 (do đốt bụng thứ 7 chẻ đôi thành 2 phần) trong khi con đực có bụng cuối tròn.
- Đời sống của thành trùng kéo dài khoảng 2-3 tháng, trong thời gian này một con thành trùng cái có thể đẻ từ 250-300 trứng trong khoảng 8 tuần.
- Trứng được đặt thành nhiều hàng song song trên các lá dọc theo gân chính, trên cả hai mặt của lá, hoặc ở các bẹ lá, mỗi ổ chứa từ 10-30 trứng.
- Trứng có hình dạng bầu dục, một chút bẹp, có chiều dài từ 1,2 đến 1,4 mm. Khi mới đẻ, chúng có màu trắng đục, trước khi nở chúng sẽ chuyển sang màu đen bóng. Thời gian ủ trứng là từ 5 đến 8 ngày.
- Ấu trùng có 5 giai đoạn phát triển. Ban đầu, chúng có màu xanh lá cây nhạt, có chiều dài khoảng 2mm sau khi mới nở, và khi lớn nhất, chúng có thể dài từ 12 đến 14 mm. Thời gian phát triển của giai đoạn ấu trùng kéo dài từ 15 đến 22 ngày.
Tập quán sinh sống và cách gây hại con bọ xít hôi
- Khi không có lá lúa trên ruộng, thành trùng có thể sống trên cỏ dại và thường di chuyển vào ruộng khi lúa đã trổ. Thành trùng thích hoạt động vào sáng sớm và chiều tối, và không bị thu hút quá nhiều bởi ánh sáng đèn.
- Chúng thường nở vào buổi sáng, sau khi nở, ấu trùng tập trung quanh ổ trứng trong khoảng 2-3 giờ, sau đó chúng sẽ lan ra trên các bông hoặc lá non để hút nhựa.
- Ấu trùng và thành trùng thường tập trung trên bông lúa, chích hút hạt lúa đang trong giai đoạn ngậm sữa bằng cách sử dụng vòi chọc vào phần giữa của hai vỏ trấu, làm hạt lúa bị lép hoặc lửng, dễ gây ra tình trạng hạt lúa bị vỡ khi tiến hành quá trình xay.
Các yếu tố ảnh hưởng đến mật số của bọ xít
Thời tiết
Nhiệt độ dao động từ 27 đến 29 °C và độ ẩm từ 80 đến 85% được coi là điều kiện lý tưởng cho sự phát triển của bọ xít. Thời tiết thường có nhiều mây, u ám, ẩm ướt, ít mưa và ít gió làm cho môi trường trở nên thuận lợi cho sự phát triển của bọ xít.
Ví dụ, tại đồng bằng sông Cửu Long, mật số của bọ xít trưởng thành có thể tăng cao vào các tháng 8 và 9 trong mùa hè thu, khi lúa đã chín và tiếp tục tăng đến cuối mùa đông và đầu xuân. Trong giai đoạn này, khi ruộng không còn lúa, bọ xít sẽ chuyển sang tấn công các khu vực cây ký chủ phụ.
Thức ăn
Giống lúa không có khả năng chống lại bọ xít.
Thiên địch
- Các loài ong thuộc họ Scelionidae thường ký sinh trứng của bọ xít.
- Các loài côn trùng thuộc nhện săn mồi ăn và loại bỏ cả ấu trùng và thành trùng của bọ xít.
- Nấm Beauveria bassiana có thể gây hại cho cả với các ấu trùng và thành trùng của bọ xít.
Biện pháp phòng trừ con bọ xít hôi
- Tiến hành diệt lúa chét.
- Thực hiện việc gieo cấy lúa đồng loạt trên một diện tích ruộng. Tránh gieo cấy quá sớm hoặc quá muộn so với thời điểm phù hợp với mùa vụ.
- Sử dụng ánh sáng đèn hoặc lửa để thu hút bọ xít và giúp chúng chết. Có thể sử dụng lưới kéo trên mặt ruộng để bắt bọ xít hoặc sử dụng xác bọ xít nghiền nhỏ kết hợp với nước xịt để phun trên ruộng và xua đuổi chúng.
- Sử dụng thuốc phun khi có triệu chứng hoặc số lượng bọ xít tăng cao. Các loại thuốc trừ sâu thông thường đều có thể tiêu diệt bọ xít. Nên phun thuốc vào thời gian sáng sớm hoặc chiều tối.
- Thực hiện vệ sinh đồng ruộng, tiến hành diệt cỏ, đặc biệt là loại cỏ lồng vực. Vì hạt cỏ thường xuất hiện sớm hơn lúa và phát triển nhanh hơn, do đó, con bọ xít hôi thường bay tới để đẻ trứng trên cỏ. Sử dụng thuốc có mùi hôi để xua đuổi thành trùng ra khỏi ruộng lúa.