Tập Tính Của Bọ Dừa: 5 Phòng Ngừa Trên Cây Hiệu Quả
Tên khoa học của bọ dừa là Brontispa longissima (Gestro), thuộc họ Ánh kim (Chrysomelidae), Bộ cánh cứng, lớp côn trùng, ngành chân đốt, giới động vật.
Bọ dừa đã được ghi nhận làm hại cho nhiều loại cây trồng thuộc họ Cau và Dừa, đặc biệt là dừa ở giai đoạn vườn ươm và cây còn non trong vườn trồng. Cùng bocachcung.com tìm hiểu về tập tính của bọ dừa và cách phòng tránh thông qua bài viết dưới đây.
Trứng: Có hình dạng bầu dục, một chút phẳng, màu nâu sậm. Trứng được đặt rời rạc và dán chặt vào lá đọt non chưa bung ra, hình thành hàng dài trên mặt lá. Trứng nở sau 4 – 5 ngày từ khi đặt. Một con cái có thể đẻ khoảng 120 trứng.
Ấu trùng: Có 5 giai đoạn (một số tài liệu nói có 4 giai đoạn). Ấu trùng ở giai đoạn 1 có màu trắng, đầu lớn so với thân, có các gai nhỏ trên lớp chitin. Ấu trùng ở giai đoạn 2 phát triển gai ở hai bên thân và một đôi gái giống như cái kẹp ở cuối bụng. Ấu trùng lớn có thân hơi phẳng và chuyển sang màu vàng nâu, gồm 13 đốt. Ấu trùng mới nở thường ăn lá non, ít di chuyển và tránh ánh sáng. Giai đoạn ấu trùng kéo dài khoảng 30 – 40 ngày.
Nhộng: Tương tự ấu trùng giai đoạn 5, nhưng thân có sự co rút lại. Giai đoạn nhộng kéo dài khoảng 6 ngày, thường xuất hiện trong kẽ lá non.
Thành trùng: Có đầu màu nâu đậm, râu dài, ngực màu vàng nâu, cánh trước màu đen, đầu cánh màu vàng nâu, và có ánh kim. Con đực thường nhỏ hơn con cái. Khi lá chết khô, thành trùng di chuyển xuống cuống lá bên dưới để chờ đọt mới phát triển và tiếp tục gây hại.
Đặc điểm và tập tính của bọ dừa đặc trưng như sau:
Sinh sản nhanh chóng: Bọ dừa có khả năng sinh sản nhanh, mỗi con cái có thể đẻ một lượng lớn trứng, đặt rời rạc trên lá cây, góp phần gia tăng số lượng dễ dàng.
Chọn cây trồng: Chúng chủ yếu gây hại cho cây trồng thuộc họ Cau và Dừa. Dừa non là đối tượng chính bị tác động nặng, đặc biệt là ở giai đoạn cây còn non.
Thời kỳ gây hại: Bọ dừa thường gây tổn thương nặng hơn vào mùa khô hơn so với mùa mưa. Cây thiếu nước trong mùa khô là mục tiêu dễ bị tấn công hơn.
Giai đoạn phát triển đa dạng: Bọ dừa có nhiều giai đoạn phát triển, bao gồm trứng, ấu trùng, nhộng và thành trùng, mỗi giai đoạn đều gây hại khác nhau cho cây trồng.
Khả năng bay hạn chế: Bọ dừa có khả năng bay hạn chế, do đó, chúng chủ yếu phát tán thông qua sự di chuyển của con người (khi vận chuyển cây giống từ nơi này sang nơi khác) và do gió.
Nhạy cảm với thuốc trừ sâu: Bọ dừa thường nhạy cảm với thuốc trừ sâu, đặc biệt là đối với các loại thuốc có tính vị độc, tiếp xúc và lưu dẫn.
Tương tác với thiên địch: Có những thiên địch tự nhiên như kiến, đuôi kìm, ong ký sinh, nấm ký sinh, và chúng đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát số lượng bọ dừa trong môi trường.
Giai đoạn sống kéo dài: Thành trùng bọ dừa có khả năng sống kéo dài, có thể đến 220 ngày, tăng khả năng gây hại và ổn định trong môi trường.
Tác hại của bọ dừa
Tác hại của bọ dừa
Nếu số lượng bọ dừa lớn, lá mới mọc sẽ bị chúng cắn phá liên tục, làm cây suy kiệt, yếu đuối, ảnh hưởng đến sản xuất trái và trong trường hợp nặng, cây có thể chết. Thành trùng có thể sống lâu, lên đến 220 ngày.
Bọ dừa thường gây tổn thương nặng trong mùa khô hơn so với mùa mưa. Điều này do cây dễ bị suy giảm sinh trưởng khi thiếu nước vào mùa khô. Nếu cây đồng thời bị tấn công bởi kiến vương, thiệt hại sẽ trở nên nặng nề hơn. Dừa non thường bị hại nhiều hơn so với vườn dừa già, vì cây non không có sức chống chịu tốt như cây đã trưởng thành. Những vườn ít được chăm sóc thường gặp tổn thương nặng hơn so với những vườn được chăm sóc đều đặn và bón phân đúng cách.
Cách phát hiện và phòng trị
Cách phát hiện và phòng trị bao gồm quan sát lá non trên đọt. Nếu lá khô héo với các vệt nâu dọc theo gân lá, cần kiểm tra bên trong để phát hiện và phòng trị kịp thời trứng, ấu trùng hay thanh trùng. Các biện pháp phòng trị có thể bao gồm kiểm tra cây trước khi vận chuyển, thường xuyên kiểm tra lá đọt để phát hiện sớm và sử dụng thuốc trừ tác động.
Bảo vệ thiên địch ăn mồi như kiến và đuôi kìm, cũng như thiên địch ký sinh như ong ký sinh ấu trùng và nấm ký sinh là một phương pháp hiệu quả.
Việc nuôi, nhân giống và phóng thích ong ký sinh Asecodes hispinarum có thể là một biện pháp hữu ích để kiểm soát bọ dừa.
Khi cây bị bọ dừa tấn công, nếu có khả năng, việc chặt và tiêu huỷ lá non sẽ giúp tiêu diệt trứng, ấu trùng nhộng và thành trùng bên trong cây.
Trong trường hợp sử dụng phun thuốc, cần chú ý đến sự nhạy cảm của bọ dừa với thuốc trừ sâu. Các loại thuốc có tính vị độc, tiếp xúc, và lưu dẫn như Sec Saigon 5, 10 hay 25EC, Brimgold 200WP có thể được sử dụng. Việc phun nên thực hiện vào buổi chiều tối để đảm bảo hiệu quả tốt nhất.
Một cách tiện lợi và hiệu quả là đặt thuốc vào bẹ lá. Việc này giúp tránh việc leo lên cây phun thuốc, giảm nguy cơ nguy hiểm và không gây hại cho thiên địch. Sử dụng thuốc Gà Nòi 4GR (đặt thuốc hạt vào vải mùng, khoảng 20-30g) là một phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả, do thuốc có tác dụng tiếp xúc, vị độc và thấm sâu, làm diệt ấu trùng và bọ trưởng thành sống bên trong lá.
Bọ dừa đem đến ảnh hưởng đến cây trồng, đặc biệt là trong môi trường sống của cây dừa và cây cau. Sự sinh sản nhanh chóng, khả năng chọn lựa cây trồng, thời kỳ gây hại ưu tiên vào mùa khô, và khả năng bay hạn chế là những đặc tính quan trọng khi nghiên cứu về bọ dừa.
Đồng thời, tương tác của chúng với thiên địch tự nhiên cũng là một yếu tố cần xem xét khi đề xuất các biện pháp kiểm soát. Tìm hiểu về những tập tính của bọ dừa không chỉ quan trọng để hiểu đúng về sinh học và hành vi của bọ dừa mà còn để phát triển các chiến lược hiệu quả nhằm kiểm soát và bảo vệ cây trồng khỏi sự tác động tiêu cực của chúng.
